Study Questions

DERS 1 

UNESCO’nun ‘Risk = Tehlike x hasar görebilirlik x etkilenme x maliyet’ olarak verilen formüle göre,

• Riski azaltmak sadece tehlikeyi tanımakla mı mümkündür?
• Risk formülünde en önemli madde sadece tehlikeyi tespit midir?
• Tehlike dışında kalan diğer parametreler ne kadar etkilidir?

Tam yanal atımlı fayların ‘Pure Strike-Slip Fault’ kırılma sürecinde dikey bir hareket oluşmaz. Birbirine paralel hatlar birbirine göre yatay olarak hareket eder ve yer değiştirir. Dolayısıyla da bu yatay yönlü hareketlerin diğer kırılma çeşitlerine daha geniş uzanımla alana yayılmalarından kaynaklı olarak risk ve tehlikelerinin daha yüksek olduğu gözlenir. 

• Bu çıkarımın gerekçeleri neler olabilir? 

Ters kırılmada ‘Reverse Faulting’ eğim atımlı bir fay bloğunun yukarı doğru hareketinde,

• Toplam hareket veya yer değiştirme (kayma) büyüklüğünü bulabilir miyiz?
• Oluşan kıvrılmanın (burulmanın) ne kadar olduğunu nasıl tespit ederiz?

Dünya’da depremlerin kaydedilmesiyle birlikte yerkürenin içini daha iyi tanındı.  Dünyanın içi hakkında yeni bilgiler meydana gelen her yeni depremlerle araştırılmaktadır.

• Yapılan araştırmaların bilimsel açıdan ne kadar gerçek olduğunu ve dünyamızda gerçekten görülen şeylerin var olduğunu nasıl tespit edebiliriz?

Deprem tehlikesine karşı yapısal veya yapısal olmayan hasar görme potansiyeli ile ilgili olarak insanların ölmesi veya yaralanması riski vardır.

• Depreme karşı etkilenme oranını en aza indirecek tedbirler neler olabilir?
• Bu tedbirleri ve standartlarını, evrensel olarak belirleyen kurumun adı nedir?

DERS 2

 Deprem riskinin bir bina üzerinde değişmesinde depremin güç ‘Yerin Maksimum İvmesi’ olarak yüksek ya da alçak iletilmesinde birincil faktör olarak ortaya çıkan;

• M büyüklük (yani açığa çıkan enerji) değeri mi?
• R   uzaklık (Dış Merkez – Yapı arası mesafe) midir?
• Z   da yerel (jeofizik) zemin midir)?

Depreme bağlı olarak ortaya çıkacak hasarın büyüklüğünü değiştirecek faktörler arasında binanın sağlamlığı ile birlikte zeminin fiziksel direnç durumu bulunur. Daha somut hale getirmek açısından, İstanbul’un 2 yakası (İstanbul Asya ve İstanbul Avrupa) zemin sağlamlığı açısından farklılık gösterdiği, Jeofizik Vs30 görüntülerden açıkça görülmektedir.

• İstanbul’un hangi yakası zeminin jeofizik direnç verilerine göre daha sağlamdır?

1971 San Fernando Mw=6.5 depremi,

• Nerede olmuştur?
• Hangi hastanenin hasar görmesine neden olmuştur?

Depremde zarar gören hastanelerin bir sonraki depremde daha az hasar görmesi için ne gibi önlemler alınır? Olive View hastanesi örneğini esas alarak açıklayınız.

UNESCO’nun Risk tanımına göre ‘Risk = Tehlike x hasar görebilirlik x etkilenme x maliyet’ formülüne göre;

• Riski azaltmak sadece tehlikeyi tanımakla mı mümkündür?
• Formülde ki en önemli madde sadece tehlikeyi tanımak mıdır?
• Diğer parametreler ne kadar etkilidir?

Levha sınırlarını boyunca, çarpışma kuşaklarında yoğunluğu büyük olan okyanusal levhanın diğer karasal levhanın altına kayarak belirli bir eğimle ilerler.  Böylece volkanik dağlar ve derin odaklı depremler meydana gelir.  Türkiye’nin batısında Afrika Levhası ve Anadolu Levhası arasında benzer bir çarpışma durumu vardır ve Afrika Levhası ülkemizin batı bölgesinin altına girmiştir. Öyleyse;

• Çarpışma sınırlarında levhalardan birinin diğerinin altına doğru girmesi ve belirli bir eğimle daha derinlere doğru hareket etmesine neden olan levhalar arasında ki yoğunluk farkını oluşturan etmenler nelerdir?

Ters kırılmada ‘Reverse Faulting’ eğimli kırılma düzlemi boyunca üstteki bloğun (tavan blogu) alttaki bloga (taban blogu) göre yukarı doğru hareketiyle meydana gelir. Öyleyse bu tür bir kırılmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir deprem sonucunda,

• Toplam hareket veya yer değiştirme (kayma) büyüklüğü bulunabilir mi?
• Kıvrılmaya (burulmanın) veya sıkışmaya bağlı olarak ortaya çıkan yer değiştirmenin ne kadar olduğu nasıl tespit edilebilir?

12 Ocak 2010 Haiti’de meydana gelen Mw=7.0 deprem kırığıne neden olan fay düzlemi boyunca çok sayıda artçı deprem meydana gelmiş ve bu depremlerin oluşumu zaman olarak yıllarca sürmüş ve önemli bir alana yayılmıştır.  Öyleyse Haiti ve benzeri depremlerde,

• Artçı deprem sayıları aynı mıdır?
• Kırılma hızı aynı değil ise büyük depremlerin meydana gelmesinde etkili levhaların hareket hızı aynı mıdır ?

Bağımsız deprem ‘mainshock’  nedir ve nasıl meydana gelir?
Türkiye’nin Güneyin’den kuzeye doğru hareket eden Afrika ve Arabistan levhaları yer alır. Türkiye’ye doğru bu levhaların hareketi dursa ne olurdu?
Levha Tektoniği Teorisi

• Nedir?
• Olmazsa neler eksik olurdu?

Deprem haritalarında sismik bölgeler, içinde bulundukları deprem tehlikesine göre farklı renklerle gösterilirler. Maviden kırmızıya değişen renk skalasına sahip bu haritalarda,

• Türkiye’nin bulunduğu konumdaki kırmızı ağırlıklı renkler neyi ifade etmektedir? 
• Bu durum hastaneler için nasıl bir dezavantaj oluşturur?

DERS 3

Bir cisim dalgası olan S dalgası yayınım doğrultusuna dik yönde aşağı ve yukarı bir hareket yaparak yıkıcı etki gösterir.  Buna göre, Jeofizik Mühendisleri tarafından S dalgası ölçümlerine göre fiziksel dirençlerinde ki değişimi tespit edilen zeminlerde, 

• Inşa edilecek hastane binaları için ne gibi önlemler alınması gerekir?

 Depremin yerinin ‘dışmerkezini’ belirlenmesinde öncelikle farklı azimutlara sahip en az üç tane deprem istasyonu belirlenmesi gerekir ve istasyon sayısı arttıkça yer tahmini ile hatalar azalır. 

• İstasyonların doğru bölgelerde seçilmiş olup olmadığı konusunda nasıl emin olabiliriz? 
• Bu bölgeler neye göre belirleniyor?

Deprem kuşakları boyunca Jeofizik Enerji birikimleri nasıl meydana geliyor? 

Levhaların yıllık yer değiştirme hızları birim olarak santimetre veya milimetre olarak gösterilir ve bu büyüklüklerin değişimine bağlı olarak Dünya’da depremlerin oluşum hızları farklıdır.  Buna en iyi örnek olarak, Ring of Fire ‘Ateş Çemberi’ olarak bilinen büyük alanda süper-levhaların ‘örn. Nazca Levhası’ verilebilir. Yer değiştirme hızlarının fiziksel birim olarak santimetre olarak verilmesine bağlı olarak yer değiştirme ne kadar büyükse burada ki enerji, toplam enerji miktarı o kadar büyüktür olur. Öyleyse,

• Gözlenen yerdeğiştirme büyüklüğünde ki büyüme neye bağlı ortaya çıkmaktadır?

USGS (İngilizce: United States Geological Survey) Amerikalı Yerbilimleri Servisinde görevli bilim insanlarını ifadelerine göre, kurumun görevleri doğayı tehdit eden doğal tehlikeleri inceler ve amaçları doğal afetlerin önceden belirlenmesi ve önlem almak olarak açıklanır.

• Büyük depremlerden sonra ki deprem büyüklüklerinin USGS ve Kandilli Rasathanesi (KOERI) arasında deprem büyüklüklerinin hesaplanması işleminde farklı sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Bunun sebebi nedir? 

Deprem dalgaları sırasıyla Cisim Dalgalarını “P (birinci gelen dalga-uyarıcı) ve S (ikinci gelen dalga-yıkıcı)” ve yüzey dalgaları “Rayleigh dalgaları (saatin ters yönünde yayılır) ve Love dalgaları (yıkım gücü yüksek ve hızı en düşük)” olarak ayırır. Aynı zamanda P ve S dalgaları arasındaki zaman farkının erken uyarı (kurtarıcı) sistemlerinde kullanılmaktadır. Bu dalga sınıflandırmalarına göre, 

• Hangi dalga en fazla yıkıcıdır? 
• Yıkıcı dalgaya karşı binalarda alınması gereken önlemlerle ilgili çalışmalar var mı?

Depremde ağır hasar görmüş binalardan kurtarılan insanlar (40 saat sonra kurtarılan) var. Enkaz altından çıkarıla bu insanlara;  

• Depremin etkisinden çıkıp hayata bağlanmaları için ne gibi özel destekler sağlanıyor? 
• Yıkılan evlerinin yeniden yapılması veya güçlendirilmesiyle ilişkili masraf bütçesini kim karşılıyor?

DERS 4

cDepremin etkili olabilmesi zeminin ölçülen fiziksel direnç ‘Jeofizik Direnç’ durumuna bağlıdır. Aynı büyüklükteki deprem birbirine yakın fakat farklı dirence sahip zeminler üzerine kurulmuş binalarda çok farklı seviyelerde hasara neden olur. Öyleyse,

• Deprem etkisini azaltabilmek için insan eliyle zeminde herhangi bir değişim veya güçlendirme yapılabilir mi? 

Deprem tehlike haritalarının, gerçekten tehlike oluşturup oluşturmadığını gözler önüne seren, verisel gerçekliğini ve doğruluğunu ispatlayan, tarihsel bakımdan dayanak oluşturan,  1000 seneye ve daha öncesi yıllara kadar kaydını tutan katalogların deprem tehlikesinin azaltılması amaçlı olarak

• Nasıl kullanılır?  
• Yapılabiliyorsa nasıl teknikler kullanılıyor?

İstanbul Gelişim Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dekanı Neotektonik ve Deprem Uzmanı Prof. Dr. Haluk Selim, "Kuzey Anadolu Fayı’nın kırılmayan 2 segmenti kaldığını ve bunun büyük bir risk taşıdığını söyledi. Kuzey Anadolu Fayı, 1999’da meydana gelen iki depremle bölgeyi etkilediğini” belirtti. Kuzey Anadolu Fayı, 1939’da başlayan bu süreçte 60 sene içerisinde yaklaşık 11 tane 7’den büyük depremlerle yaşadığımız bu coğrafyada büyük ölçüde etkisini gösterdi. Fay, 1999’daki depremlerle batıya kadar ulaştı. Fakat sonrasında ne oldu? Daha Batı ya doğru ilerlemesi gerektiği halde, Düzce’ye döndü ve ikinci deprem meydana geldi. Şu anda riskini Marmara Denizi’nde devam ettiriyor” dedi.

• Çoğu sismoloji bilimcisinin söylediğine ve yapılan araştırmalara göre yakında gerçekleşecek olan İstanbul depremiyle ilgili olarak devletin veya gerekli kurumların aldığı önlemler sizce yeterli mi?
• Böyle bir deprem gerçekleşirse siz bu depremin sonuçları hakkında ne düşünüyorsunuz?
• Bilim insanları deprem çağrısı yaparken yetkililere, bu durumu nasıl anlatıp onların anlamalarımı ve gerekli önlemleri almalarını sağlayabiliriz?

DERS 5

E-devlet üzerinden deprem tehlike haritasında raporlama yapılırken deprem bölgesi seçildikten sonra deprem düzeyinin belirlenmesi gerekir. Bu hareket düzeyi de 4 farklı şekilde, ‘DD-1, DD-2, DD-3 ve DD-4’ ifade edilir.

• Bu yer hareketlerinden hangisi en büyük depremle ilişkili yer hareketidir?
• Standart tasarımda esas yer hareketi olarak bilinir?
• Servis deprem yer hareketi olarak adlandırılır? 
• Son olarak da hangisi en sık deprem yer hareketidir?
• DD-1,DD-2,D-D3,DD-4 arasında ne gibi farklar vardır ?

Sismoloji bilimine göre büyük bir deprem meydana geldiğinde ülkenin ve şehrin deprem tehlike durumu değişir. Bu yüzden de Amerika’da 5 yılda bir yapılan çalışmalar artık her yıl yapılmaya başlandığına ilişkin yayınlar son zamanlarda artmıştır.  Öyleyse,

• Bu çalışmalar kimin tarafından yapılıyor?
• Amerika’da o çalışmalar her yıl yapılıyorsa Türkiye’de ne sıklıkla yapılıyor?
• Türkiye deprem bölgeleri haritaları ne kadarda bir değişiyor ve güncelleniyor?

Depremde her katın farklı avantajı vardır, bina yana yıkılırsa farklı aşağı doğru çökerse farklı katlar avantajlıdır.

• Peki bütün avantajlar toplandığında bir binada en avantajlı kat hangisidir
• Niye?

Toplanma Alanları, afet sonrası paniğin önlenmesi ve sağlıklı bilgi alışverişi için, halkın güvenle toplanabileceği alanlardır. Toplanma Alanları; afet ve acil durumlar sonrasında geçici barınma merkezleri hazır olana kadar geçecek süre içerisinde yaşanacak paniği önlemek ve sağlıklı bilgi alışverişini sağlamak amacıyla halkın tehlikeli bölgeden uzaklaşarak toplanabileceği güvenli alanlardır. 

• Güvenli olarak yukarıdaki işlevler için yapılan toplanma alanları hangi kriterlere göre seçilmektedir?

Depremlerin tekrarlanması,

• Neye bağlı olmaktadır?
• Önceden bilinebilir mi?

Türkiye de en büyük deprem;

• Nerede ve nasıl meydana gelmektedir?
• Ne gibi hasarlara ve ölümlere neden olmuştur?   

Deprem tehlike haritaları pek çok ülkede farklı düzeyde yapılmaktadır.  Türkiye’de en son güncelleme deprem haritasında 2019 yılında resmi olarak gerçeklemiştir. Öyleyse, 

• Çok önemli olan deprem haritaları kimler tarafından güncellenir?
• Bu çalışmayı yapan araştırma grubuna katılmak için hangi iş alanın da olunması gerekir?

Ülkemizde ve Dünya’da M7’den büyük depremlerin yıkıma neden olduğu meydana gelen depremlerden gözlüyoruz.  Bunun en son örneklerinden birisi, 30 Ekim 2020’de meydana gelen M7.0 Sisam depremidir.  Öyleyse M7’den büyük olan depremler,

• Nasıl meydana gelir?
• Oluş sayıları nasıl belirleniyor?

Deprem yer hareketi düzeyi,

• Neye göre belirlenir?
• Değerlendirme yaparken bölgenin depreme karşı gösterdiği direnç mi yoksa bölgede yer alan binaların yapısı ve dayanıklılığı mı esas alınır?

Depremlerin büyüklüğüne göre tekrarlanma riskini incelediğimizde büyüklüğü fazla olan depremlerin, büyüklüğü daha küçük olanlara göre tekrarlanma süresi daha büyük oluyor ve gerçekleşme olasılıkları daha düşük oluyor.

• Bu durumun sebebi ne olabilir?

Deprem yer hareket düzeyinin 50 yılda aşılma olasılığına ve buna karşı gelen tekrarlanma periyoduna bağlı olarak dört farklı tipi olduğunu biliyoruz. Öncelikli kurumlardan biri olan hastaneler,

• Bu açıdan hangi deprem yer hareket düzeyine sahip bölgeye inşa edilmelidir

Depremin potansiyel etkisini belirleyen unsurlardan biri de zemindir. 

• Hastaneler hangi tip yerel zeminler üstünde kurulmalıdır? 
• Yerel zemin sınıfları neye göre ayrılır?  
• En güvenli zeminden en tehlikeli zemine doğru sıralama nasıl yapılmalıdır?

Deprem tehlike analizi verileri gözleme ve ölçüme dayanmaktadır. Deprem tehlike analizinden elde edilen bilgilere göre ortaya çıkan deprem tekrarlanma süresinin elde edilebilmesi için en az bu sürenin 2 katı kadar gözlem yapılması gerekir.  

• Neden 2 katı kadar?
• Bu bilgi neye dayanmaktadır?

Bir bölgede deprem riskinin değerlendirilebilmesi için deprem risk haritaları oluşturulmaktadır. Bu deprem risk haritaları oluşturulurken deprem yer hareket düzeyinin bilinmesi gerekmektedir.  Deprem risk hareket düzeyleri DD1, DD2, DD3 ve DD4 olmak üzere 4 tiptir ve en tehlikeli olanı 50 yıl içerisinde %68 tekrarlanma olasılığı bulunan DD4’tür.

• Ülkemizde DD4 tipine ait bölgeler bulunmakta mıdır?
• Varsa bu bölgelerde yerleşim ne düzeydedir? 

DERS 6

Japonya’da

•  Hastanede deprem risk durumu nasıl incelenir?
• Deprem yönetmeliği güncellemesi kaç yılda bir yapılır?
• Hastanelerde hangi malzemelerin kullanılması deprem riskinin azaltılması açısından daha güvenli olur?
• Depremde herhangi bir hastane hasar almış mıdır?  Neler yapılırsa hastaneler hasar almazdı?
• Hastaneler mi yoksa binalar mı daha fazla hasar görmektedir?
• Çelik veya Ahşap Yapılaşma yaygın bir tercih midir?
• Güçlendirme çalışmalarında ne tür yöntemler kullanılıyor?
• Binanın hangi özelliklerine daha çok yoğunlaşılıyor?
• Bina güçlendirme gerçekten işe yarar bir tedbir midir?
• Bina güçlendirme nasıl yapılır? Her bina güçlendirilebilir mi?

Amerika LosAngeles'ta bulunan Olive View hastanesinin 1965 deprem yönetmeliğine göre inşaa edildiğini öğrenmiştik. Daha sonra 1971 yılındaki San Fernando depreminde hastane büyük bir hasar almıştı. Bunun ardından hastane 1973 yılında yayınlanan yeni yönetmeliğe göre güçlendirilmişti. 1994 depreminden ise hafif hasar almıştı. 

• Peki 1965 ve 1973 yılındaki yönetmeliklerde hasarın bu derece farklı olabilmesine neden olabilecek farklılıklar nelerdir?

Depremlerde deformasyon verilerini ölçen alete strain sismometreleri denilmektedir. Deformasyon verilerinin özellikle büyük depremlerde depremden önce önlemler alınması için süre yaratabileceğini öğrenmiştik.  

• Bu süre ne kadar uzunlukta ve bu sürede ne gibi önlemler alınması amaçlanmaktadır?

Binalardaki hasarlar yapısal ve yapısal olmayan hasarlar şeklinde incelenir ve arada ciddi bir fark olduğu ortaya çıkar.

• Yapısal olmayan güçlendirmelere ne gibi örnekler verebiliriz?
• Yapısal olan güçlendirmeler ile ilgili neler önerilmiştir?

1971 yılında San Fernando depremi, deprem yönetmeliğinde gelişme sağlamıştır. Köprülerde ne gibi yenilenmeler oldu? Olive View Hospital (1970 de kurulmuş) 1971 depreminde çok hasar almış. Peki,

• 1994’te yeniden meydana gelen depremde yine aynı oranda hasar aldı mı bu güncellenmeleri göz önüne alarak, yani ne gibi katkıları oldu bu yenilenmelerin?  
• Aynı tehlikeyi ülkemizdeki kuzey Anadolu fay hattı da taşıyormuş. Ne gibi önlemler alınabilir?
• San Fernando depreminden sonra olan güncellemeler katkı sağlamışsa aynı yolu izleyebilir miyiz?

Bir depremde hastanenin depreme karşı güvenliğini arttırmak için bu hastane,

• Nasıl bir zemine kurulmalıdır?

Olive View Hospital hastanesinde 1971 depremi sonrası büyük hasarlar meydana geldi.

• Bu hastane de depremin meydana gelmesinden dolayı can kayıpları olmuş mu?
• Su sistemleri niye daha fazla hasar görmektedir?
• San Fernando depreminde 419 sayfalık raporun ele alındığını biliyoruz bu raporla ne gibi kararlar alınmıştır?

1971 yılın da San FERNANDO Depremi nasıl meydana gelmiştir.

• Bu depremin meydana gelmesini tetikleyen nedir?

Depremler de hastaneler için gerekli önlemler alındığın da az hasarla depremi atlatır. Fakat şuan,

• Türkiye de bunun gibi önlemleri alarak hastaneleri güçlendirip deprem sırasında en az hasara indirilmesini zorunlu duruma getirebilir miyiz?

Hastanelerdeki hijyen ortamını sürdürebilmek ve korumak için deprem sırasında meydana gelebilecek su boruları hasarları ve bu hasarların meydana getireceği çeşitli sorunların önlenmesi için,

• Ne tür önlemler alınabilir, bu hijyenik ortamlar nasıl korunabilir?

1971 San Fernando depremi gibi büyük ve yıkıcı depremler sonrası bina ve zeminlerle ilgili uygulanan büyük yanlışlar daha da göze çarpmıştır.  

• Bu gibi büyük depremler sonrasında binalar ve zeminlerde ne gibi değişiklikler yapılmıştır?

DERS 7

Düşük alanlara Çanak, yüksek alanlara ise Kale denebilir ve bu şekilde topografik değişiklik durumu açıklanabilir. 

• Yapılara, yerleşim alanlarına, binalara göre çanak bölgesi mi yoksa kale bölgesi mi daha emniyetlidir ve neden?
• Yani yüksekliğe göre zemin direnci değişiyor mu? 
• Alçak olan bir yer ile yüksek olan bir yer arasında çok fark var mıdır?

Deprem sırasında hastanelerde meydana gelen hasarlar sonucu can ve mal kaybı yaşanabilir.

• Hastanelerde hasar tahmininin deprem öncesi ve sonrası yapılmasının yararı ne olabilir?
• Hastanelerde hasar tahmini nasıl yapılır?
• Hastanelerde depreme karşı risk ve sağlık durum tahmini, Türkiye’de sistematik olarak belirli periyotlarda yapılıyor mu?

1994 Northridge depreminde yıkılan bina sayısının (40 bin hasarlı) ve evsiz kalanların (20 bin) fazla olduğu rapor edilmiştir. 

• Bu binaların hepsi yenilendi mi?

1994 Northridge büyük depremi (M6.7) ile rapor edilen ölüm sayısı (60),  

• Nasıl bu kadar az olmuştur?

1994 Northridge Thrust depreminin meydana gelmesini;

• Neler tetiklemiştir?

Northridge depremi ile San Fernando depremi arasında benzerlikler var. San Fernando depremi 1971’de, Northridge depremi ise 1994’te olmasına rağmen ölüm sayısında çok bir azalma gözlenmiyor. 

• Bu yıllar içerisinde depreme karşı iyileştirmeler yapıldı mı?
• Yoksa bu ölüm sayısının hep 55-60 arası olması normal ve engellenemez bir durum mu?  
• Bu iki depremin arasında başka ne gibi farklar var?
• Deprem sırasında hastaneler de çalışan personeller genelde çok fazla hasar görüyor mu?

Dolgu zeminler;

• Ne demektir?
• Nasıl oluşmaktadır?

Olive hastanesinin riskli bir bölge de yapıldığını biliyoruz fakat normalde hastaneler hangi alanda nerelere yakın kurulmalıdır?

Sismoloji çalışmalarına göre, Jeofizik direnci büyük olan zeminlerin yer hareketini büyütmediğini, ama tam tersi jeolojik direnci küçük olan zeminlerin yer hareketini büyütmektedir.

• Peki yer hareketindeki büyüme sadece bu dirence mi bağlı, başka bağlı olduğu faktörler varsa bunlar nelerdir?

1971 yılında San Fernando'da meydana gelen depremde şehir yapılarının 500 milyon doların üzerinde ekonomik hasar aldığını, yine 1994 yılında Los Angeles, Orange, Ventura gibi yerlerde meydana gelen depremlerde 40 binin üzerinde binanın hasar aldığı rapor edilmiştir.

• Bu depremler sonrası ilgili yerlerde gerekli önlemler alınmış mıdır?

Bir deprem oluşmadan önce, 

• Depremin büyüklüyüğle ve oluşucağı yerle ilgli %100 olarak bir tahmin yapılabilir mi?
• Yapılabilirse bu tahmin deprem oluşmadan kaç saat veya dakika önce yapılır?
• Böyle bir tahmin yapılınca ne gibi önlemler alınmalıdır?
• Hastane personellerinin ölüm ve yaralanma nedenleri nedir? 
• Bu personelin depremden en az hasar ile kurtulması için alınması gereken önlemler nelerdir? 
• Bu önlemler nasıl alınmalıdır?

DERS 10

Türkiye’de ihalelerin nasıl yapılacağını ve işlerin hangi şartlarda yürütüleceğini Kamu ihale kanunu, ile ortaya konur. İlk çıkan kamu ihale kanunuyla şu an uygulanan kamu ihale kanunu arasında çok ciddi farklar bulunmaktadır.

• Bu farkların uygulamada nasıl sıkıntılar doğurduğuna ilişkin örnekler verebilir misiniz?
• Kamu İhale Kanunu’nda mevzuat değişikliğinin çok sık yapılmasının nedeni nedir?
• Kamu yapılarını yapacak özel sektörün tespitinde kullanılan yöntemde, neden büyük sıkıntılar ortaya çıkmaktadır?

Mimarlık biliminde dilatasyon, yüksek katlı ve oturma alanı geniş yapılar tasarlanırken, yapının oturduğu zemin ve ortamda ki sıcaklık farklarına bağlı faktörlere meydana gelen genleşme ve daralma gibi ortaya çıkan deformasyonların yapıya zarar vermesini engellemek gayesiyle yapılarda bırakılan boşluklara verilen isimdir. Tıp biliminde dilatasyon, genişleme anlamına gelir ve bu nedenle bir organın normal hacminin artması o organın dilatasyonu demek olur.

• Yanlış ve bilinçsiz dilatasyon yapmak yapıya nasıl zararlar verebilir?
• Sıcaklık arttığı veya azaldığı zaman ne meydana gelmektedir?
• Ne kadar uzunluktan sonra yapı bir bütün olmaktan çıkarılarak ayrı bir yapı şeklinde inşa edilmelidir?

Mimarlıkta dilatasyon, yüksek katlı ve oturma alanı geniş yapılar tasarlanırken, yapının oturduğu zemindeki farklılıklar ve sıcaklık değişimlerinden dolayı meydana gelen genleşme ve kısalma hareketlerinin yapıya zarar vermesini engellemek gayesiyle yapılarda bırakılan boşluklara verilen isimdir. Tıp alanında dilatasyon, genişleme anlamına gelmektedir. Bir organın normal hacminin artması o organın dilatasyonu demek olur.

• Yanlış ve bilinçsiz dilatasyon yapılması yapıya nasıl zararlar verebilir?
• Sıcaklık değişimi (arttığı veya azaldığı) zaman ne meydana gelmektedir?
• Ne kadar uzunluktan sonra yapı bir bütün olmaktan çıkarılarak ayrı bir yapı şeklinde inşa edilmelidir?

Ülkemizde son yıllarda yapıların pek çoğu beton ağırlıklı malzemelerden yapılmaktadır ve bu nedenle aşağıda bu konu ile ilgili sorulara cevap aranacaktır.

• Betonarme nedir ?
• Betonarme diğer yapılara göre daha fazla kullanılmaktadır ?
• Asansörlerin kat sayısına göre belirlenmesinde ki kriterler nelerdir.  Şöyle ki, 5 kattan  sonra asansör o binada olmalıymış fakat bu dönemde 3 kattan sonra asansörün olması gerekmektedir?
• Kat yüksekliğinin azalmasının sebebi nedir ve bu düşüşü neler tetiklemiştir? 

Dilatasyon, bir yapı projesinde aynı yere 2 farklı kolon koyarak 2 farklı binaymış gibi statiklendirilerek inşa edilmesine denir. Dilatasyonun oturması için belli bir süre geçmesi gerekmektedir. 

• Neden bu süre gereklidir?
• Kolon bu sürede ne gibi aşamalardan geçmektedir?

Binaların köşelerinde bulunan 3’lü bileşim noktalarında incelmenin önemli olduğundan bahsedilmektedir. Binanın içinde katmanlara nüfuz eden nem, bina kenarlarında rutubet ve küfe neden olur.

• Rutubeti önlemek için neler yapılabilir ve önleyici kesin çözüm var mıdır?

Aşağıda ki zemin türleri arasından hangi zemin türleri üzerinde daha çok bina varsa o bölgede bilinçli yapılanma olmuştur denilebilir? Kısaca açıklayınız.

• Yüksek Tepelik Zemin,
• Çevresine Göre Çukur Yerleşim,
• Eğimin %20’den Fazla Olduğu Yamaçlar,
• Sulu Zemin, Dere Yatağı ve
• Dolgu Zemin

Binaların taşıyıcı sistem özellikleri neleri kapsamaktadır?

• Hangi tür yapılaşmalar depreme karşı daha koruyucudur?
• Türkiye’de yapılaşma oranlarına bakıldığında ne söylenebilir?
• Günümüzde hastane binaları inşa edilirken hangi malzemeler kullanılır ya da kullanılmalıdır?

DERS 11

Çanakkale Mehmet Akif Ersoy Hastanesinin kuzey ve güney yönlerinde 1975 yılında M_w=6.7 ve 1944’te M_w=6.8 büyüklüklerinde iki deprem var. Bu büyük depremler tekrar büyük depremler olacağına bir işaret ediyorsa,

• Örneğin Olive View Hastanesi için San Fernando depremi veya Northridge depremlerine karşı hasarı minimuma indirecek önlemler alındı mı?
• Mehmet Akif Ersoy hastanesine yakın duran bu depremler ne kökenli depremlerdir?

İnsan kaynaklı depremlerin sayısı, insanların yerin altına müdahale etmesine bağlı olarak zaman içinde giderek artıyor.

• İnsan kaynaklı depremleri en sık nerelerde görürüz? Çanakkale civarında durum nedir?
• İnsan kaynaklı depremlerin en önemli nedenlerinin başında madencilik faaliyetleri ve barajlar gelir. Çin’in Siçuan bölgesinde 2008 yılında meydana gelen M_w=7.9 büyüklüğündeki deprem barajda değişen su seviyesinden mi kaynaklanmıştı?
• Bulunan 9.503 hastaneden sadece 56sı güçlendirilmiştir. Deprem riski yüksek olan Çanakkale ilimiz de bu güçlendirilen 56 hastanenin içinde bulunuyor mu? Ve kauçuk esasli sismik izolatör kullanılıyor mu?

Derin odaklı depremlerin levhaların çarpışma sınırlarında var olduğunu biliyoruz.  Özellikle, Afrika Levhasının- Anadolu üzerine hareketi ile altına doğru belirli bir açı ile sürekli ilerlemesine bağlı olarak yaklaşık 300 km derinliklere kadar gözlenen depremler meydana gelmektedir.

• Derin depremlerin meydana gelmemesi için herhangi bir önlem alınabilir mi? 
• Derin deprem meydana gelmesini neler tetiklemektedir?
• Çanakkale’ye yakın mesafede  1944 yılında meydana gelen depremin en büyük depremlerden birisi olduğunu biliyoruz, bu depremde çok fazla bina yıkılması oldu mu ve insanlara herhangi bir  zarar geldi mi ?

Temel kaya araştırması nedir ve nasıl yapılmaktadır?

• Zeminin kötü ve iyi olduğunu nasıl öğrenebiliriz?
• Gevşek zemin nedir?
• Sismik izolasyon sadece hastanelerde mi yoksa diğer binalarda da kullanılabilir mi ?

Yatay ve yüksek yüksek katlı binaların bir depremde hasar alma durumu, zeminin temel kayaya uzaklığına göre farklılık gösterdiği bilimsel olarak belirlenmiştir.

• Yüksek katlı binalar düşük katlı binalara oranla temel kayaya uzak olan noktalarda daha fazla hasar alırken, düşük katlı binalar temel kayaya yakın yerlerde daha fazla hasar alabilmektedir. Bunun sebebi nedir?

Sismik izolatör sistemi ile bina’nın depremden hasar alma riski azaltılabilir.

• Sismik izolasyonlu binada hissedilen deprem şiddetinin, sabit temelli binaya göre çok daha az olmasının temel sebebi nedir?
• Türkiye’de sismik izolatör hastanelerde zorunlu mudur?

DERS 12

Kaliforniya’da 9 Şubat 1971’de San Fernando depremi ile Olive view hastanesi içinde ki binalardan birisi yıkılırken diğeri yıkılmamıştı.

• Birbirine yakın olan bu 2 binadan birinin zemini diğerinden daha mı güçlüydü?
• Hastane içinde yapısal olmayan hasarlar olarak neler gözlendi?
• Yapısal ve yapısal olmayan hasarlar için önlem alınsaydı (örn: eşyalar sabitlenseydi), risk durumu değişir miydi? 
• Hastane içindeki tıbbi cihazların güvenliği için neler yapılabilir?

Depremlere karşı, Yapısal Olmayan Tehlikelerin Azaltılması (YOTA), bina içindeki ‘araç-gereçler, eşyalar, asansörler, iç sistemler, pencere camları, dekoratif mimari duvarlar ve tavanlar gibi’ yapısal olmayan elemanları kapsamaktadır. Yapılan araştırmalara göre 1994 yılında Amerika'daki Northridge depreminden sonra, yapısal hasarı olmayan ya da çok az olan 10 büyük hastane yapısal olmayan elemanların yarattığı hasarlardan dolayı tahliye edilmek ya da kapatılmak zorunda kalmıştır.

• Türkiye’de depremlerden sonra, ‘hastanelerin tahliyesi’ gibi benzer bir durum yaşandı mı?
• Yapısal olmayan depreme bağlı riskleri nasıl azaltabiliriz?

Hastane binalarında yapısal olmayan elemanlar arasında,

• Deprem riski yüksek olanları hangileridir?

Yapısal olmayan hasarlar ve yapısal hasarlar arasında bir ilişki;

• Var mıdır?
• Varsa nedir?

1994 yılında yaşanan San Fernando depremiyle ağır hasar alan Olive View Hastanesi'nin yıkılması ile tıbbi hizmetlerin uzun süreli kesilmesine bağlı olarak bölgenin sağlık açısından kötü etkilenmemesi için,

• Gerekli önlemler alınmış mıdır?
• Bölge halkının gerekli hizmeti görebileceği imkânlar sağlanmış mıdır?

Deprem bölgerinde yer alan hastanede elektrik, yangın koruma aletleri, iletişim araçları, gerekli mekanik ve tesisat, mekanik gazlar gibi bina araçlarının bulunmadığı veya yetersiz kaldığı durumlarda,

• Depremden alınacak zararı aza indirmek için ne yapılabilir?

DERS 13

ISMEP projesi çeşitli deprem hazırlık çalışmaları yürüten bir birimdir.

• ISMEP projesi Türkiye’nin tamamını mı kapsamaktadır yoksa sadece İstanbul ile mi ilgilenmektedir? 
• ISMEP projesi yurt genelindeki hastaneleri de kapsar mı?  
• Kapsıyorsa hastaneler için ne gibi değişiklikler yapılmaktadır?

İstanbul Proje Koordinasyon Birimi’nin kurulması nasıl ortaya çıkmıştır?

• Bu proje de yaklaşık olarak kaç kişi görev almaktadır ?
• Türkiye’de neden en fazla deprem meydana gelmektedir?
• Toprak kaymasını meydana gelmesini tetikleyen nedir?

ISMEP Projesi’nin önemi Türkiye ve Türkiye gibi fay hattı üzerinde olmasından dolayı deprem riski taşıyan her bölge için büyük önem taşımaktadır.

• ISMEP projesinin Türkiye’de ekonomik olarak bir faydası var mıdır, varsa nedir?

İstanbul Valiliğine bağlı İstanbul Proje Koordinasyon Birimi’nin(İPKB) ne olduğundan ve ne gibi faaliyetler yürüttüğü konusunu İPKB Direktörü Kazım Gökhan ELGİN’in sunumundan öğrenmiştik. Bu kurumun fonlanmasının Avrupa Yatırım Bankası, Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası, İslam Kalkınma Bankası vb. yabancı kuruluşlarca sağlandığından bahsetmiştik.

• Bu kurumlar neden bu parayı vermektedir ?
• Bundan çıkarları ve faydaları var mıdır?

İPKB’nin sürdürülebilirlik çalışmaları incelendiğinde, bina cephesinin çok iyi bir izolasyona sahip olmasının önemli bir faktör olduğu dikkat çekmektedir.

• Hastanelerin benzeri yapılarda yazın soğuk, kışın ise sıcak olmasını sağlayan bu camların tasarruf açısından ne gibi yararları var?
• Gölgeleme faktörlü camlarla dışarıdan alınan soğuk hava nerede değerlendirebilir?
• Hastane kaynaklı Legionella pneumophila bakterisi nasıl bir resirkülasyon ile önlenebilir hale getirildi?

Kartal Dr. Lütfi Kırdar Şehir hastanesi Dünya’nın ilk ve tek LEED GOLD ve EDGE sertifikalı sağlık yapısıdır.

• EDGE nedir ve binalara neden yeşil bina denir?
• İnşaat süreci boyunca çevreye ve doğaya verilen zararı minimuma indirmek için ne gibi önlemler alınmıştır?
• Yapılan tasarruflara örnek verebilir misiniz?
• Leed Gold sertifikası nasıl alınır?

Deprem ve afetten sonra gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler izledikleri farklı strateji ve yöntemler neticesinde afetin etkisi konusunda farklı sonuçlar almaktadır. Gelişmiş ülkelerde yaşanan afetler neticesinde daha iyi reaksiyonlar vererek gelecek afetlerden hiç etkilenmeme ya da daha az etkilenme gibi neticeler çıkmaktadır.

• Peki gelişmiş ülkeler, özellikle Türkiye’de alınmayan ya da bizim bilmediğimiz, deprem açısından ne gibi önlemler almaktadır ?